Bevrijd jezelf van je innerlijke criticus

Een gezond beoordelingsvermogen helpt ons met keuzes maken in het alledaagse leven. Per dag maken we talloze beslissingen en beoordelen we of iets goed voor ons is of niet. Maar wat gebeurt er als het beoordelen tegen ons gaat werken? Als de innerlijke criticus jouw leven bepaalt?

Wie is het die oordeelt?

De ware IK is datgene dat het leven ervaart. Het is het deel in jou dat IK zegt tegen jou zelf. Het is niet het lichaam en de rol die daarbij hoort maar de kern van jouw zijn. Hoe dichter je bij die kern bent, hoe meer je ‘leeft’. Deze Ik is puur bewustzijn en authentiek. Basisingrediënten van deze kern zijn kracht, liefde, helderheid, compassie, geluk, wijsheid, stilte, waarden, wil, acceptatie. Dit is je ware natuur. De IK;

• ervaart door ervaringen en relaties
• identificeert zich onbewust met deze ervaringen (het verhaal)
• kan bewust nieuwe ervaringen creëren

Het is het bewustzijn dat oordeelt. Hoe bewuster je bent van wie je bent, hoe zuiverder het oordeel is. Met andere woorden: hoe bewuster je leeft, hoe meer je jezelf ziet zoals je bent. Het veroordelen van de innerlijke criticus valt dan weg. Je ziet jezelf zoals je bent.

Het zuivere oordelen heeft dus te maken met bewust-zijn. Maar we zijn ons maar ten dele bewust van wie we zijn. Dit komt door allerlei ervaringen uit het verleden en overtuigingen die we ons eigen hebben gemaakt. Er is onderweg nogal wat aan ons blijven ‘kleven’.

Zo kan iemand in het verleden tegen jou gezegd hebben wat je voor waar hebt aangenomen. Je bent jezelf vervolgens gaan identificeren met die mening. Zo ben ik nu eenmaal zeg je dan later, niet meer wetende dat het misschien wel niets met jou te maken had.

Als je in zo’n identificatie vast komt te zitten verliest het overzicht over het geheel wat de IK nog meer is. Je voelt het verlies van het contact met het IK als je de oorspronkelijke IK niet meer voelt. In plaats van dat je het geheel ervaart ben je verstrikt in de schaduw, het onbewuste. Dit gebeurt niet één keer maar ontelbare keren. Zo heb je in de loop van jouw leven een huis vol subpersonen opgebouwd.

De innerlijke criticus – oordelen vanuit onderbewustzijn

De innerlijke criticus ontstaat in het onbewuste. Op het moment dat je bewust wordt van wie je oorspronkelijk bent, valt de criticus weg. Je wordt dan ‘egoloos’ en ervaart dan een zuivere staat van zijn. De criticus weet niet wie hij is en moet daarom teruggrijpen op dingen uit zijn overtuigingen en herinneringen zoals:

• verwachtingen
• principes
• evaluaties
• veroordelingen

Dit oordelen maakt vervolgens de ruimte tussen je oorspronkelijke IK en je overtuigingen groter. Je kunt dit meten bij jezelf met de volgende vragen:

• Hoeveel tijd besteed je aan het evalueren van jouw presteren, jouw uiterlijk, jouw herinneringen?
• Hoe moeilijk is het om te voldoen aan die standaarden die je gebruikt om jezelf te beoordelen?
• Hoe vaak hangt jouw zelfbewustzijn af van jouw idee over goed en fout?

Deze vragen worden gesteld in de rechtbank van het leven. De rechter, de criticus, is onderdeel van jouw onbewuste geest en gaat over ideeën, gedachten, geloof, overtuigingen en het afwijzen op basis daarvan. De criticus is het super ego, het ego masker en de innerlijke rechter. Het is datgene in jou dat constant oordeelt, vergelijkt en jou op waarde schat, afgemeten aan de innerlijke of aangeleerde normen en waarden. Het is tegelijkertijd datgene dat jou veilig houdt als datgene dat jou gevangen zet. De innerlijke criticus is de kracht die constant jouw waarde als mens evalueert en daardoor jouw vermogen om in het nu te leven blokkeert.

Vergelijken

Een van de activiteiten van de criticus is vergelijken. Jouw innerlijke criticus evalueert jou niet alleen volgens je eigen standaarden maar ook volgens die van anderen zodat je je eigen waarde kunt bepalen. Vergelijken is bijna hetzelfde als zelf-veroordeling. Bij vergelijken is er altijd oordeel. Het kan altijd beter, ook als je het beter doet dan anderen is er altijd wel iemand die het nog beter doet.

In zuivere vorm is oordelen niet verkeerd. Als er bewustzijn is, dan is er geen oordelen maar:

• observeren
• reflecteren
• onderscheiden
• mediteren

Het is een kracht om iets op waarde te kunnen schatten. Hoe minder je bewust bent van jezelf, hoe meer je overgeleverd bent aan de mening van een ander of van jouw overtuigingen. En die meningen zijn talloos, want we vinden overal wel wat van. Het oordelen drijft je verder weg van je kern. De waarde van wie je bent hangt dan af van iets buiten jezelf.

Zelfkritiek en zelfafwijzing kan alleen getransformeerd worden als je gaat inzien dat een groot deel van het beeld dat je van jezelf hebt opgebouwd is door ervaringen in het verleden en de daardoor ontstane overtuigingen.

Stel jezelf de volgende vragen:

• Kun je patronen herkennen in hoe je jezelf definieert op basis van gedachten, gewoontes, herinneringen en overtuigingen?
• Kom je telkens in een zelfde soort conflict terecht om jezelf te bewijzen?
• Is er een deel van jou dat niet onderhevig is aan de innerlijke criticus?

De innerlijke criticus als cipier

De innerlijke criticus overschrijft jouw oorspronkelijke weten en jouw directe reactie op het leven door overtuigingen en geloof over wat echt is. Het is een lens die de realiteit verstoort. Hierdoor wantrouw je je eigen intuïtie. Je bent afhankelijk geworden van de criticus en van waaruit hij spreekt: ouders, maatschappij, religies. Deze vertellen jou wat je moet ervaren, hoe je het moet ervaren, wat de ervaring betekent en wat je er mee moet doen.

De criticus lijkt in jouw belang te handelen maar het geeft weerstand aan jouw (spirituele) groei. Het wil een status quo behouden op twee manieren:

1. door je weg te houden van wat hij als gevaarlijk beschouwd
2. door je te sturen naar zijn ideaalbeeld van een acceptabel en succesvol persoon

Het zal je constant waarschuwen: doe dit, doe dat niet. Kijk naar de ander, niet naar jezelf. Maar zijn eisen zijn oneindig en geeft jou het gevoel nooit goed genoeg te zijn en te worden. De boodschap is altijd tegenstrijdig. Het vertelt jou tegelijkertijd:

• Verander, want je bent niet goed genoeg en;
• Je zult nooit slagen in veranderen

Deze tegenstrijdigheid is je gevangenis.

Een zuiver onderscheidingsvermogen vanuit bewustzijn

Het is een misvatting dat positief oordeel jou weer uit die gevangenis haalt. De valkuil van positief denken is dat het een ‘spiritual bypass’ – een spirituele omleiding wordt. Als ik mezelf maar weer positief beoordeel, bevrijd ik mezelf. Positieve affirmaties helpen deels omdat ze het veroordelen niet echt transformeren naar zuiver beoordelingsvermogen.

Oordelen, vergelijken, zelfkritiek en zelfafwijzing kunnen alleen getransformeerd worden door jezelf te leren kennen. Door weer kennis te maken met je intentie, je zielsverlangen en je innerlijke dualiteit. Wie ben ik echt en waarom ben ik met mezelf in gevecht?

Bij The Art of Shadow gebruiken we daar schaduwwerk voor. Zelfbewustzijn neemt dan de plaats in van de innerlijke criticus. De innerlijke criticus kan ontspannen zodra er een diepgaand besef is van je eigen kracht. Wil jij deze kracht ervaren? Boek dan een Art of Shadow sessie bij een van onze sparring partners. Zelf The Art of Shadow Methode eigen maken kan ook op onze Schaduwwerk School.